Fotoğrafçılıkta telif hakları konusunda blog yazısı hazırlarken bir çoğumuzu gülümsetecek bir paradoksla karşılaştık. Olayın içerisinde Hayvan Hakları Derneği (PETA), Naturo adlı bir maymun, Amerikan Federal Mahkemesi ve bir fotoğrafçı yer alıyor. İngiliz vahşi yaşam fotoğrafçısı David Slater 2014 yılında maymunların yaşayış biçimini fotoğraflamak adına Endonezya’nın Sulawesi adasına doğru yola çıkıyor. Adaya vardığında maymunların bulunduğu ormana giderek fotoğraflar çekmeye başlıyor. O sıralarda Naturo adlı haylaz bir maymun ağaçtan sarkıp David Slater’in fotoğraf makinesini kapıyor.
Fotoğraf makinesini kapan maymun hemen aleti kurcalamaya başlıyor. Slater’in anlatıklarına göre maymun ilk önce makineyi alıp koşturmaya başlamış bu koşuşturma esnasında yanlışlıkla deklanşöre basınca çıkan shutter sesi maymunun hoşuna gitmiş. Sesi duyup kaçan diğer maymunlar Naturo’nun eğlendiğini görünce bir araya toplanıp yüzlerce fotoğraf çekmişler.
Slater maymunlardan fotoğraf makinesini geri almayı başarmış ve ilk uçakla Amerika’ya dönmüş. Naturo’nun çektiği yüzlerce fotoğraf arasından en iyilerini seçerek olayın hikayesiyle beraber kendi websitesinde yayınlanmış.
Bu ilgi çekici konuyu fark eden Wikimedia sitesi Naturo’nun selfie yaptığı bir fotoğrafı sitesinde kullanıyor. Nesli tükenmek üzere olan makak maymunlarının yaşamlarını fotoğraflarken, Naturo’ya makineyi kaptıran Slater, fotoğrafları izinsiz yayınlayan Wikimedia’dan fotoğrafları kaldırılmasını istiyor bunun üzerine Slater şok edici cevapla karşılaşıyor. Zira Wikimedia eserin sahibinin Slater değil, maymun olduğundan bahisle kendisinin hak talep edemeyeceğini bildiriyor.
Telif hakları mahkemesine taşınan bu olaya daha sonrasında Hayvan Hakları Derneği de (PETA) dahil oluyor. PETA, Naturo’yu büyük üne kavuşturan ve pek çok yerde kullanılan fotoğrafların, telif haklarının kendisine (Naturro) ait olduğunu savunarak, bunun aksini iddia eden Slater’a dava açıyor. Dava sürecinde PETA, selfilerin Naturo’ya ait olduğunu ve iznin de telif ödemesinin de ona yapılması gerektiğini söylüyor. Yaşadıklarında dolayı şoka uğrayan David Slater bir gece silahı kafasına dayayıp tetiği çekerek intihar ediyor…
Şaka şaka 🙂 PETA’nın kendine saldırma kararı aldığını düşündüğünü söyleyen Slater, bu durumdan ötürü çok büyük bir üzüntü yaşadığını aktarıyor.
Amerika’da birçok gazete ve dergiye konu olan bu olayda ABD’nin San Francisco Federal Mahkemesi’ne başvuran PETA, fotoğraflardan elde edilen gelirin maymunun yararına kullanılmasını teklif ediyor. Slater ise telif hakkının kendinde olduğunu dava sonunda kararın kendi lehine çıkması durumunda kazanacağı parayı maymunların yararı adına kullanacağını söylüyor.
Dünyanın gözünü diktiği bu dava yaklaşık 3 senedir sürüyor ABD San Francisco Federal Bölge Hakimi William Orrick, fotoğrafı çeken Naturo adlı makak maymununun, insan değil maymun olması nedeniyle, telif hakkına sahip olamayacağı hükmüne vardı. Yargıç Orrick, Kongrenin telif hakkını hayvanlar için genişletmediğini kaydetti. Yani, Naturo, kendi çektiği ‘selfie’lerinin yayın hakkı ve kontrolüne sahip olamayacak 🙁
İnanıyor musunuz yaaa..