Manzara ve Uzun Pozlama Fotoğrafçılığı – Samet Güler

Bu hafta biraz daha detaylara tekniğe inerek ”Manzara ve Uzun Pozlama” fotoğrafçılığı hakkındaki yazımıza devam ediyoruz.

1.Bir önceki yazımızda 16-35mm veya 17-40mm lenslerden bahsettik bu lenslerde diyafram ne olmalı? Af ayarı nasıl yapılmalı?

Bu sorunun cevabını diyafram nedir şeklinde cevapladıktan sonra , biraz daha geniş şekilde cevap vermeye çalışalım …
İyi bir fotoğrafçı diyaframı çok iyi kullanmalıdır. Fotoğraflarımızın keskin ve etkili olmasını istiyorsak bizlerde diyafram kullanımını iyi öğrenmeliyiz. Her ne kadar basit bir konu gibi görünse de aslında diyafram kullanımı fotoğrafta çok önemlidir.
Diyafram objektifin içerisinde ve genellikle merkezindedir. Objeden yansıyan ışınların ne kadar  yoğunlukta ve şiddette aynanın üzerine geleceğini kontrol eden sisteme denir , buna en sevdiğim örnek penceredeki jaluzi kıyaslamasıdır..
Diyaframı bir evin penceresindeki jaluzi perde gibi düşünebilirsiniz. Jaluzi kapalı ya da kısıksa evin içine o kadar az ışık girer. Jaluzi ne kadar çok açık olursa evin içine o kadar çok ışık girer..

Diyafram ayarı nasıl yapılmalıdır ve fotoğrafı nasıl etkiler kısmına gelelim , diyafram ışık miktarının yanında görüntüyü de doğrudan etkiler ..

Diyafram f değeri ile ifade edilir. f 1.0- f 1.2 – f1.4 – f1.8 – f2 – f2.8 – f4 – f5.6 – f8 – f11 – f16 gibi değerler alır. Her değer artışında makineye giren ışık miktarı bir önceki miktarın yarısına iner, rakam büyüdükçe diyafram açıklığı azalır, lensinizin özelliklerine ve konuya olan uzaklığınıza göre bu etki değişir ..

16-35 mm ve 17-40 mm geniş açı özellikli lensler, genelde manzara çekimleri için kullanılır, Manzara  fotoğrafınızda daha geniş bir alanın net çıkmasını istiyorsanız  f değerini yükseltmemiz gerekecektir ..

Diyafram  açıklığı ne kadar çok olursa makinemiz o kadar çok ışık alacaktır. Ayrıca fazla ışık bize daha hızlı enstantane değerlerinde çekim yapmamızı sağlar. Bununla birlikte (16-35) diyafram alan derinliğini ayarlamamıza yardımcı oluyordu. Açık diyaframa sahip bir objektif de alan derinliğini daha çok düşürmek mümkündür.  Ayrıca ışığın yetersiz olduğu mekan ve zamanlarda açık diyafram hayat kurtarır.

Makinenin netliği otomatik olarak yapması istenildiğinde AF, elle yapılmak istendiğinde MF kullanılır,Mesafe ayarı , Odaklamak istediğiniz objenin makineye olan uzaklığını manuel olarak ayarlıyorsunuz.

Her makinenin Af kabiliyeti farklı olmakla birlikte genellikle yetersiz ışık koşullarında karşımıza çıkar bu durum ,ışık yetersizliği nedeniyle odaklama yapamıyorsak ,Mf’de net çıkmasını istediğimiz objenin makinemize olan mesafesini göz kararı ile belileyebiliriz ..
Genelde gece cekimlerinde bir süre sonra af modu otomatik olarak netleme sağlamamakta ve mf modunu secerek istediğimiz noktayı manuel olarak ayarlayabiliriz , istediğimiz yeri odaklayıp fotoğrafta daha çok netleme olayı oluşturabiliriz , düz vites araba kullanmak gibi diyebiliriz ..
Af ayarını  bir dahaki yazımızda ‘da daha uzun olarak ele alalım ..

2. Tripot gerekli fakat bunun bir çok çeşitleri var. Bu fotograf türü için en uygun tripot türü nedir? Özel bir başlık veya tipi var mı?

Düşük enstantane seçimlerinde uzun pozlama gerektiren çekimlerde elimiz titreyeceği için çekimlerdeki bulanıklığı engellemek için kullanırız , bunun bir çok çeşidi günümüz piyasasında mevcut ..
Manzara fotoğrafçılığında işimizi zorlaştırıcak bir çok doğa olayı olabiliyor bunların başında’da fotoğrafı etkileyecek rüzgar şartları bu yüzden dikkat etmemiz gereken konuların başında geliyor ..
Tripot alırken zemin ne olursa olsun bacakların yere sağlam basması gerekiyor ve lastik kaymayan ayaklar ve tripotun ağır olması şart gibi ..
Bunların dışında dengeyi sağlayabilicek bir terazi ve oynar başlıklı bir kafa işimizi hem pratikleştiricek hemde güzel fotoğraflar çekmemizi sağlayacaktır…

3.Enstantane neye göre ayarlanmali? Belli sabit bir ayar var mıdır? Bulb modu kullanmak gerekli mi?

Fotoğrafı çekilen objelerin hareketlilik durumlarının fotoğrafta belli olup olmamasını belirler. Yani hareketli objelerin çekimlerinin hareketli mi veya hareketsiz mi olacağını seçilen enstantane değeri belirler. Bilindiği gibi fotoğraf gerçek hayattaki bir anın dondurulmuş görüntüsüdür.

Eğer makinenizi bir tripot üstüne koyarsanız , makinenin titreme tehlikesi ortadan kalkacağından, saniyeler süren uzun enstantaneler kullanabilirsiniz. Buna karşın makineyi elinizde tutuyorsanız genel kural, hiç değilse objektifinizin odak uzaklığına denk bir enstantane seçmektir. Bu kuralın sebeplerinden biri objektiflerin uzunlaştıkça daha ağırlaşması, diğeri ise makinedeki en küçük hareketin objektifin uç noktası uzaklaştıkça daha fazla kaymaya sebep olmasıdır.

Genel ilke olarak, bir objektifin elde tripotsuz  kullanılacak en düşük enstantane hızı, o makineye takılı objektifin odak uzunluğu kadardır. Örneğin, 135 mm’lik objektif elde kullanılmak istenirse, enstantane değerinin 1/135 olması gerekir. Bu değer enstantane çarkında yer almadığı için en yakın değer olan 1/125 veya 1/250 çekim yapılmalıdır.

Çeşitli olmak ile birlikte bir çok makinenin izin verdiği en düşün enstantene değeri 30 sanyedir , bulb modu sayesinde bu süreyi istediğiniz kadar uzatabilirsiniz ..
Işığın yetersiz kaldığı yerlerde gün doğumlar ve gün batımlarında bulb modunu kullanmak gerebilir , onun dışında filitreli çekimler içinde (Nd )  bulb modu gerekebilir…

4.Beyaz ayarı ve iso ayarları ne olmalı? iso neye göre ayarlanmalı?

İso, fotoğrafın karanlık çıktığı alanlarda yükseltilmelidir. Unutmayın yüksek iso değerlerinde sensörün aldığı ışık artar ve bu ihtiyaç için daha yüksek voltaj çeker. Bu yüzden fotoğraftaki kalite düşecektik.

Sensör gerektiğinden fazla ışık alacağından detay azalır. Yoğun ışık bir piksele etki edeceğine, yanındaki piksellere de etki eder ve Noise Gürültü dediğimiz görüntüdeki karıncalıklar oluşur.

Her lensin ve sensörün ISO’dan etkilenmesi farklılaşır. Kimisi 600 asa’da görüntüyü bozarken, kimisi 1000 asa’ya kadar görüntüyü bozmaz. Tek tek cihazınızı deneyip öğrenebilirsiniz , iso  ayarları sadece karanlık ortamda kullanılmaz. Orta seviye bir ışıkta, yüksek enstantaneli görüntü yakalamak istiyorsanız da kullanılabilinir ..

Beyaz ayarının yanlış yapılması fotoğrafın tamamına belli renk tonlarının hakim olmasına yol açar ki bu da özellikle rengin önemli olduğu durumlarda sorun oluşturabilir.Işığın gün içinde bile farklı sıcaklıklara sahip olduğu düşünüldüğünde çıkar , bence beyaz ayarı photosopta’da rahatça değiştirilebilir , tek gereken şey fotoğrafı raw çekmektir..

5.Dolgun ve doygun renkli, detayları bol olan canlı fotoğrafları nasıl elde ediyorsunuz?

Genelde son zamanlarda popüler olan hdr tekniği fotoğrafçıların vazgeçilmez uygulamalarındandır , Hdr (High Dynamic Range) Türkçe karşılığı Yüksek dinamik aralığıdır , Örnek verecek olursak fotoğraftaki gölge kısımları normal gözümüzle baktığımızda görürüz fakat fotoğraf makineleri bunu bizim gördüğümüz gibi algılayamaz ve gölge kısımlar karanlık çıkar. Aynı şekilde aydınlık alanlar mesela pencereden gelen ışık yansıması o bölgede bir patlamaya sebep olur gözle görülen detaylar bundan dolayı fotoğraf üzerinde görülemez .

HDR fotoğraflar, ikiye ayrılır gerçek ve yalan hdr. Herkes de hdr uyumlu fotoğraf makinesi olamayacağını düşünerek  “yalan” hdr anlatımını yapacağım. Hdr için gerekli olan program “Photomatix” hemen hemen her sürümü ile uyumludur. Yine Photoshop ile de yapabilirsiniz bunun için Dosya>Otomatikleştir>HDR ile birleştir yolunu izlemelisiniz fakat Photomatix programı ile çalışmanızı özellikle tavsiye ederim çünkü daha hızlı ve kolay ayrıca etkileyici zaten amacımız pratik olmak.
Yinede bunun gibi programların çok olduğunu değinerek daha çok fotoğrafların raw cekilip raw işlenmesine daha yakın olduğumu belirtmek isterim  , bunun ile alakalı malum  sitelerde çok güzel videolu anlatımlar var , ben özellikle Serge Ramelli ismini aratıp , bu kişinin videolarını izlemelerini tavsiye ediyorum ..

6. Okuyucular ayarlar konusunda kesin bir birim duymak istiyorlar, fakat bu her kadraja göre havaya göre değişeceği için mümkün değil gibi, bu konuda ne söylemek istersiniz?

Manzara fotoğrafçılığında ayarlar konusunda sadece keskinlik ve renk doygunluğu hakkında bir şeyler söyleyebiliriz , aslında onlar bile günümüz teknolojisinde o kadar basit şekilde ayarlanıyor ki , verdiğimiz değerlerin hiç bir anlamı kalmıyor ..

Manzara fotoğrafçılığının en önemli unsurları  netlik , komposizyon ve kadraj olarak belirlenebilir , fotoğrafçı doğada pratik yaptıkça kendini geliştirebilir ve farklı uygulamalarla istediğine ulaşması bence fazla sürmez ..

Günümüz teknolojisinde video dondurulup içinden fotoğraf çıkartılabiliyor , buda ileride fotoğrafçılığın hangi boyutlara geleceğini bence gösteriyor , evet  fotoğrafta teknik ve ayarlar önemli ama günümüz teknolojisine ayak uyduramazsak , yaşadığımız zamanı kendi açımızdan zorlaştırıcağımızı düşünüyorum ..

Okuyucularımızın dikkat etmesi gereken unsurları tekrar belirterek (netlik, komposizyon, kadraj)  kendilerini  uygulama konusunda da geliştirmelerini ısrarla tavsiye ediyorum ..

7. Kadraj belirlerken neye dikkat edilmeli?

Fotoğrafın en önemli öğesi ışık ve ışığın doğru kullanılmasıdır. Işık yoksa fotoğraf da yoktur, özü ışıktır. Işığı iyi kullanabilmek elbette deneyim gerektirir. Bunun dışında kadraj önemli unsurlarındandır. Günlük yaşantınızda sizin için anlatmaya değer olan herşey sizin kadrajınızdır, algı ve gözünüzün seçtiği görüntüdür, hatta belki geçmişten gelen çağrışımlarınızın. Vurgunuzdur, anlatmak istediğinizdir. Fakat deklanşöre basmak fotoğraf çekmek için yeterli değildir. Kadrajınızı etkileyici bir kompozisyona dönüştürebilirseniz çektiğiniz fotoğrafın değeri artar. Kompozisyon kısaca kadrajınızda yer alan nesneleri göze hoş gelecek biçimde düzenlemenizdir.

Bunu destekleyen bir de temalar vardır, asıl anlatmak istediğinizi bu temalarla anlatırsınız sevinç, barış, hüzün, savaş, yalnızlık gibi. Fotoğrafınızı farklılaştıran diğer bir unsur çektiğiniz açıdır. O nedenle aynı kadrajı birçok açıdan çekmek gerekiyor, farklı boyutlar kazandırmak gerekiyor. Ekipmanlarınız ne kadar iyi olursa olsun bu öğeleri göz ardı ettiğinizde sadece anı fotoğrafı çekmiş olursunuz, sanatsal bir yanı olmaz. Özgünlük sizi ayrıştıran ve sizi siz yapan önemli bir duruştur. Sizin kadrajınızı çeken birçok insan olabilir ama önemli olan sizin o fotoğrafa kattığınız yorumdur. Biz fotoğrafçılar bunu genellikle fotoğrafı photoshop gibi programlarda işleyerek ve düzenleyerek sağlarız ya da kompozisyonumuza farklılık katarız. Birinde insan öğesi vardır ve hüznü anlatır tema olarak, diğerinde kayaya çarpan deniz dalgası vardır ve doğanın ihtişamını anlatır aynı kadraj olsa dahi.

8.Fotoğraf,  hayata uyarlanabilir bir uğraş mıdır, yoksa sadece zaman geçirmek için mi fotoğraf çekilir?

Özellikle cep telefonları sayesinde fotoğraf özel yaşantımızda oldukça fazla yer almaya başladı bir süredir. Bu eğilim bizi doğal olarak fotoğraf çağına taşıdı. Sosyal medyada fotoğrafsız bir iletişim şekli düşünülemez oldu. İnsanlar neredeyse herşeyi paylaşıyorlar. Özellikle selfie modası özgüveni arttırmakla birlikte insanların egosunu da yükseltti. Takipçi sayısını arttırmak, beğenilmek bireysel hedefleri haline geldi. Zamanımızın ruhu bu. Kurumsal markalar da elbette bu trendi takip edip yoğun olarak kullanıyor.

Tüm bunlara karşı değiliz ama fotoğrafa hobi veya bir sanat dalı olarak bakıyorsanız ona değer katmalısınız ve size geri dönüşü de değerli olmalı. Öğretici bir yanı olmalı. Bu ister yeni bir çiçek türünü öğrenmek olsun, ister yeni bir yol, ister zorlu bir tırmanış ve sonunda ulaşılan muhteşem bir manzara. Bu yaşadıklarınızı hayatınıza uyarladığınızda kendinizde değişimler de başlatabilirsiniz. Mesela konsantrasyon sorunu olan biriyim ben ve fotoğraf sayesinde konsantre olmayı öğrendim. Beklemek konusunda sabırsızım ama gün doğumunu fotoğraflamak için uygun zamanı bekleyerek hayatımın diğer alanlarında sabırla beklemeyi öğrendim. Buna benzer birçok örnek verebilirim. Yani bir konuda uğraş veriyorsanız size geri dönüşünü de sağlamalısınız. Sizi geliştirebilmeli ruhsal, zihinsel ve fiziksel olarak. Yoksa zamanınızı da paranızı da boşuna harcamış olursunuz. Gezilerde kazandığınız dostluklar ise bu uğraşın en değerli kısımlarından.

Samet Güler