Klaket Nedir? Nasıl Kullanılır?

Klaket nedir? Klaket nasıl kullanılır? Sinema filmleri, reklam, belgesel ve müzik klipleri oluşturulurken yüzlerce video çekilir. Çekilen bu videolar daha sonrasında kurgu masasında birleştirilerek filmi oluşturur. Çekilen yüzlerce hatta binleri bulan bu video kliplerin üstüne bir de harici bir ses kayıtçısıyla alınan sesler eklenir. Bir kurgu operatörü olduğunuzu düşünün, kurgu masasına oturdunuz önünüzde yüzlerce ses ve görüntü dosyası var. Hangi sesin hangi görüntüye ait olduğunu nasıl bileceksiniz? Veya istediğiniz görüntüyü binlercesi arasından nasıl seçeceksiniz? Kafanız karıştı değil mi?

Kurgu operatörünün kafasını karıştırmadan rahat bir şekilde işini yapabilmesini sağlayan en büyük etmenlerden biri klakettir. Klaketin günümüzde film çekimlerinde nasıl kullanıldığına geçmeden önce isterseniz bu aletin nasıl ortaya çıktığına ve geçmişte nasıl kullanıldığına bakalım.

Klaketin ilk varoluş nedeni, dijital öncesi dönemde kimyasal film şeridi kullanarak çekilen filmlerde ses, ayrı bir kayıtçıyla kaydedilirdi. Bu seslerin görüntü ile aynı senkronizasyonda olması için zamanının kurgu operatörleri günlerce çalışırdı. Bu çalışma süresini en aza indirgemek ve kurgu sürecini kolaylaştırmak adına klaket icat edildi. Klaket o zamanlar sadece tok bir ses çıkaran bir aletti. Çıkan bu tok ses, ses şeridinde yüksek bir dalga oluşturur ve bu oluşan dalga görüntüdeki klaketin tam çaktığı an ile birleştirilerek ses ve görüntü senkronizasyonu sağlanırdı. Günümüzde ise klaket sadece ses senkronizasyonu için değil aynı zamanda görüntü etiketlemesi, timecode gibi farklı amaçlarla kullanılır hale geldi. bu sebeple klaket biraz şekil değiştirerek günümüzdeki halini aldı.

Klaketin en üstünde yer alan ve ses çıkaran kısım görüntü ile sesi eşlemek için kullanılan bölümdür. Günümüzde birçok kamera görüntü ile eş zamanlı olarak ses kaydı almaktadır fakat sinema kalitesindeki ses kaydı ancak harici kayıtçılarla mümkündür. Bu sebeple 1950’lerde olduğu gibi hala ses eşlemek için klaketin çıkardığı ses kullanılır.

Klaketin yazılar yazan (shot log) bölümünün üzerinde LED ekran bulunur. Bu led ekran üzerinde çekilen görüntünün zaman kodu (timecode) yer alır. Kameranın çektiği görüntüyle aynı zaman koduna sahip olan bu sayaç istenilen görüntünün anında bulunabilmesi için çok önemli bir işleve sahiptir. Örneğin yönetmenin, bir planı yedi kere çektiğini düşünelim. Kurgucunun bu yedi planı tek tek izlemesi inanılmaz bir zaman kaybına sebep olacaktır. Bu sebeple yönetmen asistanı, yönetmenin iyi olduğunu düşündüğü planların timecode’unu timecode çizelgesine yazar ve kurgucuya verir. Kurgucu da elindeki bu liste sayesinde beğenilen ve doğru çekilmiş planları bulup filme monte eder.

Klaketin yazılar yazan ve shot log adı verilen bölümde ise aşağıdaki bilgiler yer alır:

• Yapım: Filmin adı ve tarih.
• Timecode: Bunu dijital olarak elde etmenin yolunu bulmalıyız ama olmasa da olur.
• Kart: Kaydın yapıldığı kartın numarası (SD, CF kartlarınıza ya da SSDlere numara veriniz)
  
• Plan: Çekimi yapılmakta olan plan numarası
• Çekim: Çekim numarası
• Yönetmen
• Kamera: Görüntü Yönetmenliğini yapan ya da kamerayı kullanan kişi
• Tarih

Çekilen her görüntünün başında bu bilgiler göründüğü için bir bakıma her görüntü bu bilgilerle etiketlenir. Klaket üzerine alınan notlar kurgu operatörü, editör, yönetmen için bazen hayat kurtarıcı öneme sahiptir. Bu bilgiler görüntüler aktarılırken karışıklık olmamasını, yönetmenin istediği planı anında bulabilmesini, çekimi hangi kameramanın hangi yönetmenin çektiğinin bilinmesini sağlar. (Bazı çekimlerde birkaç kameraman bulunabileceği gibi bazen bir planı 2. yönetmen ya da yardımcı yönetmen çekmiş olabilir.)

Klaket Kullanımında Nelere Dikkat Edilmeli ve Hangi İşlem Sırası Takip Edilmelidir?

Klaket kullanırken klaketçi (clapper) mutlaka bulunulan sahnenin, planın ve frame rate’in değerlerini doğru yazmalıdır. Bu sebeple clapper yönetmen asistanı, görüntü yönetmeni ve D.I.T ile (aktarım departmanı ile) iletişim halindedir. Doğru değerler girildikten sonra kameranın açısına göre clapper bir yer belirler ve üzerinde yazan yazıları kameraya gösterir. Klaket gösterilirken kameraman kayda girer ve klaketi netler. O sırada ses operatörü de kayda girer ve mikrofonunu klakete yöneltir. Klaket bir kaç saniye görüntüde kaldıktan clapper yüksek ses ile sahne ve plan numarasını söyler, sonra klaketin üst çıtası hızla vurur ve clapper görüntüden çıkar.Bundan sonra sesçi mikrofonunu konuya yöneltirken kameraman da netliğini oyuna göre eski haline getirir.

Klaket kullanımı elbette zorunlu değildir. Hatta, klaket yerine sadece görüntüde el çırparak da aynı işi yapmak mümkündür. Ellerin değdiği kare ile sesteki sıçrama bu işin yapılması için yeterlidir. Fakat, bu durumda klaketin sadece 1 nolu işlevi yerine gelmiş olup hangi klibin hangi içeriği barındırdığı belirsiz kalır. Sesin görüntüden bağımsız kaydedildiği amatör projelerde en azından bu el çırpmanın yapılması gereklidir. Yine de tam dolu bir klaket kullanımı diğer işlevler açısından da yardımcı olacaktır.

Tabii timecode sayacı barındıran klaketler biraz pahalı olmakla beraber klaket meselesini ucuz yollu bir şekilde halledebilmeniz de mümkün. Telefon yada tabletinize indireceğiniz klaket uygulamasında normal klaketin yapabildiği her şeyi uygulama üzerinden siz de yapabilirsiniz.