Film & Kısa Film Çekmek İsteyen Herkesin Bilmesi Gereken 11 Çekim Tekniği

Film çekimi bir yalandan ibarettir. Sonuçta ortada tasarlanmış bir hikaye, farklı zamanlarda farklı yerlerde farklı oyuncularla çekilmiş bir çok görüntü vardır. Bu görüntüler birleştirilerek perde üzerine yansıtılır ve izleyici kurgulanmış görüntüleri izler. İzleyicinin çekilen görüntüleri bir iki saat rahatlıkla izleyebilmesini sağlayabilmek için çekilen görüntülerin insan doğasına ve göz açısına uygun bir şekilde çekmek gerekir. Böylelikle izleyici filmi izlerken yorulmaz ve hikayenin akışına kendini kaptırır. Yani bir şekilde çekilen görüntülerle izleyiciyi kandırmak gerekir.

İzleyeni kandırmak daha rahat izlemesini sağlamak ve hikayenin içine girebilmesini sağlamak için sinemanın icadından bu yana bir çok çekim tekniği geliştirilmiştir. Bu yazımızda sinema tarihi boyunca oluşturulmuş onlarca çekim tekniğinin temeli kabul edilen ve film çekmek için bilmeniz gereken temel çekim tekniklerine yakından bakacağız. Bu çekim tekniklerini başarılı bir şekilde hikayenizle yoğurabilirseniz, ortaya izlemesi kolay başarılı bir film çıkacaktır. Öncelikle şunu belirtelim bu çekim tekniklerini uygulamak başarılı bir film için tek başına yeterli değildir fakat önemli bir unsurdur. Bu sebeple anlatıma göre bu çekim tekniklerinin dışına çıkabilirsiniz. Yani burada anlatılanlar kural değildir. Bu çekim tekniklerinin tam zıttı tekniklerle de başarılı film yapmış bir çok önemli yönetmen bulunmaktadır.

1- Uzak Genel Çekim (Panaromik Çekim)

Uzak genel plan sahnenin yada mekanın çok uzaktan görünümüdür. Bu çekim tekniğinde görüntüde baskın olan manzaradır sahnede bulunan oyuncular çok küçük görünürler. Genellikle filmin sahnesinin hangi ortamda ve saat kaç sularında geçtiğinin bilgisi uzak çekim tekniğiyle verilir.

Çok uzak planlar, bir atmosfer oluşturmanıza, geniş ölçekli bir olayın tamamını göstermenize yada farklı 3-4 konuyu tek karede göstermenize olanak sağlar. Örneğin bir savaş sahnesinde hem savaş atmosferini göstermek  hem mekan bilgisi vermek hem de savaş sırasında birbirine uzak farklı olayları görselleştirmek için uzak genel plan kullanılır.

Uzak genel planı anlatmak adına en iyi örneklerden birisi bir kavga sahnesinin tasarımıdır. Normalde yakın plan gördüğümüz iki kişinin kavga etmesi çok normal bir olaydır seyirci için pek bir şey ifade etmez. Bu plandan sonra uzak plana geçtiğinizde bu iki kişinin kavgasını bir uçurum kenarında olduğunu görmek bu durumu ilginçleştirecek ve seyirciyi daha çok içine çekecektir.

2- Genel Çekim (Orta Uzak Plan)

Orta genel çekim bir önceki madde gibi mekanın bilgisini vermek ve olayların mekanla ilişkisini uzak plana göre daha yakından göstermek için kullanılan bir çekim tekniğidir. İç mekan yada dış mekanda olayın geçtiği yerin hepsini değil bir kısmı bu çekim tekniğinde gösterilir. Örneğin bir ağaç etrafında piknik yapan aile yada çölde ilerleyen bir konvoyun çekimi orta uzak planla sağlanır.

Bu çekim tekniğinde uzak plana göre konuda ki oyuncular daha belirgindir ve ne yaptıkları net bir şekilde görülür. Genellikle bir sahne başlamadan önce genel çekim tekniğiyle mekan ve karakterlerin mekanla ilişkisi genel çekim tekniğiyle gösterilir.

3- Boy Plan

Genel ve uzak çekimlerin ardından en geniş üçüncü teknik ise boy plandır. Bildiğiniz gibi filmlerde en çok gördüğümüz unsur oyuncudur. Genel çekim tekniklerinin uzak ve genel plandan sonraki bu kısmında oyuncu odaklı çekim tekniklerini görmekteyiz.

Boy plan, sahnedeki oyuncunun ere bastığı yerden başının üstüne kadar ki alanın göründüğü çekim tekniğidir. Bu çekim tekniğinde oyuncunun tüm vücut hareketleri, kostümü ve tüm bedeni rahatlıkla görülür. Karakteri tanıtmak yada karakterin harektini tam bir şekilde göstermek için kullanılır. Örneğin bisiklet süren bir adam yada kılıcını çekip karşısındaki karaktere savuran kişi başlangıçta boy plan ile gösterilir.

Bu çekim tekniğinde dikkat edilmesi gereken unsur üst ve alt boşluklardır. Bu boşluklar sinemanın doğuşundan itibaren gelen bilgi ve birikim sayesinde bir standarta bağlanmıştır. Bu bağlamda karakterin kafa boşluğu yani kafasının üstünden üstteki film karesinin sınırına kadar olan bölüm 2 birim ise karakterin bastığı yer bir birim olmalıdır. Yani kafa boşluğu alt boşluğun en az iki katı olmalıdır. Bunun boy plan için en uygun görüntüyü verdiği kanısı hakimdir.

Bütün film ekipmanlarını gönül rahatlığıyla Türkiye’nin en büyük fotoğraf & video ekipmanları mağazası fotografium.com‘dan satın alabilirsiniz.

4-Diz Plan (Amerikan Plan)

Diz plan başka bir değişle Amerikan plan karakterin bastığı yerin görünmediği dizinden başının üstüne kadar olan plan çeşididir. Bu plan en fazla amerikan film endüstrisinde kullanılmıştır. Normalde sinemanın temelini oluşturan eski sovyet yönetmenler bu planı pek kullanmamışlardır aynı zamanda bu plan sovyet sinema kuramcılarının çekim teknikleri arasında yer almaz. Boy plandan sonra sovyetlerde bel plan gelmektedir. Bu planın ortaya çıkma ve daha çok amerikan filmlerinde kullanılmasının sebebi western filmleridir. Bu eski kovboy filmlerinde bel plan kullanıldığında kovboyun silahı görünmez bu sebeple western film yönetmenleri oyuncunun boy plana göre daha yakın olduğu ve silahınında da göründüğü diz planı tercih etmişlerdir. Aslında bu diz plan görseli ayakların kesilmiş olmasından ötürü göze pek hitap etmese de içeriğe uygun olduğu için tercih edilen başka bir çekim tekniğidir.

Günümüzde ise kılıçlı bir savaşçının yada silahı olan bir gansteri göstermek istediğimizde bu planı tercih edebiliriz. Bu planı çekerken kafa boşluğunun bir standartı yoktur bu sebeple kafa boşluğunu konuya göre belirlemek daha uygundur.

5- Bel Plan

Bel plan genellikle vücut ölçüsünün yarısına denk gelen ve belin hemen altından başlayıp baş boşluğuna kadar olan bir ölçektir. Bu nedenle bu çekim tekniğini 1/2 tekniği de denmektedir. Bu gibi yakın sayılabilecek ölçeklerde arka veya ön planda bulunan objeler kadraj içerisine doğru bir şekilde yerleştirilmelidir.

Bel plan duygusal etkinlikten ziyade kişinin ne yaptığını göstermek ve ne yaptığını takip edebilmek için kullanılan bir çekim tekniğidir. Örneğin bir konuşma sırasında bir kişiye bir vazo fırlatmak isteyen bir karakter için uygundur. Uygun olmasının sebebi konuşma için boy veya diz planın çok uzak nesneyi atışını göstermek için omuz plan da çok yakın kalmaktadır bu sebeple böyle bir sahne için en uygun olanı bel plandır. Bu planda ayrıca konuyla ilgili bir objenin veya bir görseli koymak için sağ veya sol tarafında yeterli boşluk oluşur bu sebeple anons veya sunum gibi çekimlerde bel plan tercih edilir.

Tabii iki kişinin konuşmasının çok kısa bir bölümünü bel planda verebiliriz fakat yüz ve mimikler bu planda çok okunamadığı için seyirciyle duygusal bağ kurmak zorlaşır bu sebeple konuşma çekimleri için bel plan pek uygun değildir. Bu plan genellikle gövdesel bir hareket olduğunda yada karakterin elinde bir şey tutup incelediği gibi planlarda kullanılır.

6- Göğüs Plan

Göğüs plan, göğsün biraz altından başlayıp uygun kafa boşluğu bırakılarak oluşturulan bir çekim tekniğidir. Sahnenin dramatik etkisini arttırmak ve bu yolla seyirciyi etkilemek için bu plan kullanılabilir. Özellikle boy yada diz plandan sonra bu plana geçildiğinde sahnedeki karakterin duygusu daha da ortaya çıkar. Karakterin etkileyici bir konuşma yaptığı anda bu plan, diyaloğu daha etkileyici hale getirebilir.

Bu çekim tekniğinde en dikkat edilmesi gereken unsur dirseklerin kadraj dışında olmasıdır. Eğer dirsekler kadraj içerisinde yarım kesilmiş gibi görünürse karakterde fiziksel bir problem olduğu hissi seyirciye geçecektir. Bu sebeple bu planı çekerken dirsekleri kesmemekte fayda var.

7- Omuz Plan

Kolların vücutla birleştiği noktadan kafa boşluğuna kadar olan çekim tekniğine omuz plan denmektedir. Bu planda karakter artık seyirciyle karşı karşıyadır. Yoğun duygu ve mimikler bu planda seyircinin net görebileceği şekilde ortadadır. Bu sebeple bu planda seyirci karakterle daha fazla bağ ve empati kurabilir.

Omuz plan özellikle iki kişinin konuştuğu açı karşı açı dediğimiz çekim stiline son derece uygundur. Bu sebeple bir filmde en çok gördüğümüz çekim tekniği omuz plandır. Bu planda karakterin çevre ile ilişkisini yansıtmak bu planda pek uygun değildir fakat bir konuşmaya seyircinin odağını çekmek adına bu çekim tekniği en uygunudur.

8- Baş Plan

Sadece insanın başının yer aldığı bir çekim tekniğidir. Bu çekim tekniğinde karakterin boynu kadraj sınırları tarafından kesilir. İnsanın gözleri, dudakları, mimikleri bu planda çok yakından göründüğü için hüznü veya sevinci en iyi anlatan çekim tekniğidir. Bu çekim tekniğinde en dikkat edilmesi gereken unsur çenenin asla kesilmemesidir. Bazen amatör kısa filmciler kafa boşluğu bırakmak adına çeneyi kadraj dışı bırakabiliyorlar. Bu büyük bir hata; baş planda çene, kafanın üst kısmından daha önemlidir bu sebeple kafanın kaşlara kadar olan kısmı bazen kadraj dışı olabilir fakat çene asla kadraj dışında olmamalıdır.

Konuşmalarda dramatik etki verilmek istediğinde bu plan kullanılabilir fakat uzun kullanımında seyirciye dar ve sıkılmış bir hava katar; bu sebeple seyirciye sıkışmış daralmış bir karakterin bilgisi verilmeyecekse çok uzun kullanılmamalıdır.

Baş plan genellikle televizyon yada internette kullanılacak içeriklerde tercih edilir bunun sebebi televizyon ve bilgisayar ekranlarının sinemaya göre çok daha küçük olmasıdır. Sinema perdesinde ise baş plan, çok yakın ve büyük görüneceğinden televizyon ve internet içeriklerine nazaran sinema filmlerinde daha az kullanılır.

9- Yüz Plan (Yakın Plan)

Bu çekim tekniğinde ise karakterin gözleri hedef alınır. Burun, dudaklar ve çene görünebilir fakat  kafa ve boyun bölgesi görünmez. Gözler ruh halinin yansımasıdır. Sevinç, öfke, hüzün en etkili gözlerle anlatılır. Oyuncu herhangi bir mimik yapmadan tüm duyguyu gözleriyle verilebilir. Bu sebeple bir çok sinema filminde bu plana yer verilmiştir.

Eğer çekimleriniz sırasında seyirciyle karakteri tam karşı karşıya bırakmak istiyorsanız bu planı tercih edebilirsiniz.

10- Detay (Ayrıntı) Çekim

Detay çekim tekniği bir bütünün parçasını göstermemize, göstermek istediğimiz konuyu seyircinin gözüne adeta sokmak istediğimizde kullandığımız bir çekim tekniğidir.

Bu planda seyircinin boy bel omuz yada yüz planda göremeyeceği detayları göstermek amaçlanır. Özellikle kadraj dışında kalan yada yeterince dikkat çekmediğini düşündüğümüz fakat filmin akışı için önemli olan objelerde bu teknik sıklıkla kullanılır. Örneğin; bir kitaptan bir cümle yada bir şırınganın ucundan çıkan zehri göstermek için bu planı tercih edebiliriz.

Bu plan aynı zamanda planlar arasında geçiş zorlaştığında yönetmen tarafından kullanılır. Örneğin bir odadan çıkan bir adamın diğer odaya bir sonraki planda hemen girmesi zaman atlama hissine yol açacaktır fakat odadan çıkışının ardından bir detay gösterip daha sonra karakteri odaya sokmak bu zaman atlamasını önler.

11-Amors Çekim

Amors çekim genellikle ikili diyaloglardan kullanılan, konuşan kişiyi konuşanın omzunu kadraja alacak şekilde çekme tekniğidir. Bu tekniğin böyle yapılmasının sebebi diyalogun iki kişinin arasında geçtiğini ve kadrajdaki konuşanın ona hitap ettiğini daha iyi anlamaktır.

Bu çekim tekniğinde genellikle konuşan kişi omuz yada göğüs planda olur. Dinleyen karakter ise kadrajın durumuna göre yarım yani kesilmiş şekilde görünür. Bu çekim tekniğinde üst açı kullanırsanız konuşan kişi dinleyene göre daha zayıf daha baskılanmış bir karakter hissiyatı verir. Alt açı kullanıldığında ise durum tam tersidir. Bu sefer konuşan yüce ve daha baskın karakter hissiyatı verir.