Belgesel fotoğrafçılığı, insanları yaşadıkları yerde gözlemleyip fotoğraflayarak, o yer ve ya konu hakkında edinilen bilgiyi hikayeleştirmektir. Son bir kaç yılda bir takım belgesel dergilerinin yanında Panasonic, Nikon ve Sony ‘nin pazarlama departmanları için belgesel fotoğrafları çekme şansı yakaladım. Bu görev sürecinde hiç gitmediğim yerlere seyahat ettim. Sektör genelindeki düşen bütçe durumlarından dolayı artık gittiğim yerlerdeki yaşamı göstermek ve fotoğraflamak için çok az zamanım olabiliyor.
Belgesel fotoğrafçılığı, insan fotoğrafçılığının en zor dallarından biridir. Bir çok durumda doğal olarak fotoğrafladığınız bölgeye yabancısınızdır ve de elinizdeki pahalı kamerayla kalabalığın içinde göze çarparsınız. Çoğunlukla ışık ve zaman da sizden yana değildir. Bu yazıda zor şartlarda ve bilinmedik zamanlarda güçlü görüntüler elde etmek için sıkça kullandığım üç metodu anlatacağım.
Spontane, Plansız Çekim
Pamuk şeker satan çocuk – Patan, Nepal. Sony A900, F2.8 1/250s
Başlıkta “plansız çekim” denilse de, spontane çekim fotoğrafçının kendini şanslı düşünerek gördüğü her kareyi çekmesi anlamına gelmiyor. Bu noktada kamera ekipmanı bilgisi isteyen, iyi düşünülmüş bir süreçten bahsediyorum.
Bu tür spontane çekimlerin arkasında kamerayı göze tutmadan görüntü elde etme fikri yatar. Böylece fotoğraf çektiğiniz anlaşılmaz ve insanlar şüphelenmezler. Kamerayı kalça hizanızda ya da göğsünüzde tutarak, fotoğraf çektiğinizi belli etmezsiniz ve sinsice bir çok kare elde edebilirsiniz.
Plansız çekim yapmanın bir yolu da kamerayı nesneye odaklamadan ışık koşullarına göre pozlama yapmaktır. Ben manuel pozlama ve poz kilidi kullanırım böylece poz değerleri düzenleme yaparken değişmez. Odak noktasını da çekmek istediğim objeye göre ayarlıyorum.
Yukarıdaki “Pamuk şeker satan çocuk” görüntüsü Patan’da ki Durbar meydanında çekildi.(Kathmandu Vadisi, Nepal) Burası mükemmel bir yer. Mimari harikalarının yanı sıra sosyal ve kültürel bir merkez. Nepalliler kameralı turistlere karşı oldukça sağduyulular. Bazıları fotoğraf çekilmeyi reddederken kimisi de ufak bir ücret karşılığında poz veriyor.
Geniş açılı lensle bu pozu çekim alanıma almak için kamerayı kalça hizamda tuttum, tapınağa doğru baktım ve art arda kareler çektim.
Sirkte Çalışan Adam
Sirk hakkında bir fotoğraf çekecekken, sahne arkasını merak ediyordum. Farkettim ki fotoğraftaki kişi, performansından önce sahne arkasında çalışıyor. Onu rahatsız etmeden onu çekebilmek için, makineyi kalçama dayayıp çekimi yaptım ve bu hafif flu fotoğrafı elde ettim. Sonuç benim hoşuma gitti.
Dart Atan Papaz
Bu papazı da tapınağının dışında oyun oynarken çekmek istedim. Fotoğraf makinesi yerdeydi ve yukarıya doğrultulmuştu. Vizörden bakma olanağım olmadığı için anuel odaklama yaptım ve ardarda kareler çektim.
Edinilen deneyimler ve ekipman bilgisiyle bile spontane fotoğraf çekmek biraz da boşa vakit harcamak gibidir. Neyse ki dijital çağdayız 🙂
Planlı Çekim
Kürek Çeken Adam, Chitwan Milli Parkı, Nepal. Nikon D300s, F3.8, 1/25s
Buradaki yöntem plansız çekimin aksine, belirli bir anı kurgulamak ve o an gelir gelmez de deklanşöre basmaktır. Bu tip fotoğrafçılıkta çekilecek poz için kamerayı göze götürmeden önce tüm hazırlıkları yaparsınız.
Önceden bir kereliğine veya bir çok kere çekim yapacağımız yeri keşfetmemiz gerekir ki bölgeye ve ışık koşullarına alışabilelim. Bu da ne zaman ne olabileceğini tahmin etmemizi sağlar. Neler olabileceğini önceden bildiğimiz için kamerayı tam zamanında göze götürüp çekim yapabiliriz.
Bazen kamera gözde, doğru anı bekliyor olsak da o an hiç gelmeyeceğinden bu yöntemi kullanırız. Çünkü insanlar fotoğraf çekildiklerinin farkında olduklarında hareket edebilirler ve duruşlarını değiştirebilirler. Poz vermeyi isteyebilirler ya da hiç bir şekilde fotoğraflanmamayı da isteyebilirler.
Yukarıdaki “Kürek Çeken Adam” fotoğrafı, geçen sene Nepal ‘e fotoğraf ziyaretim sırasında çekilmişti..Vahşi yaşamı aradığımız ve ormandaki güzelliklerle eğlendiğimiz Chitwan Milli Park’ ında bir kaç gün geçirdik. Uzun orman yürüyüşü sonunda dar bir tekneyle nehirde akıntıya karşı konaklayacağımız yere götürüldük ve bu fotoğrafı çekme fırsatı yakaladım.
Bu fotoğraf için önce doğru ışık ne olmalı onu düşündüm, sonra da yumuşak ışık için güneşin batma anını bekledim. Kayıkçının hareketlerini takip ettim ve kolunun istediğim pozisyonu almasını bekledim. Plansız çekimlerde olduğu gibi pozumu hazırladım, kamerayı gözüme kaldırmadan önce istediğim noktayı odakladım, vizörden ufkun nispeten düz olup olmadığını kontrol ettim.
SONY DSC
Merkez Tapınağın Dışında, Lhasa Lhasa ‘da öğleden sonra bu şekilde etkileyici bir ışık oluşuyor. Bir kaç gün burayı inceledikten sonra gördüm ki kalabalık sadece bir yöne doğru gidiyor. Kalabalıkla yürüdüm, ışıklı bölgeyi geçip 6 adım saydım (3 metre) döndüm ve ışıktan geçenleri çektim.
Burada spontane çekimlerin aksine, kamerayı gözüne yerleştirir ve çekersin. Genelde fotoğraflayacağınız kişi fotoğrafının çekileceğini bilir ve o bir saniyede gerçekleşen çekim anı her zaman mümkün olmayabilir. O doğru anı seçmek bu yüzden önemlidir.
Karşı Karşıya Kalındığındaki Çekim
Kagbeni, Nepal. Sony A900, F1.4, 1/800s
Bazen bulunduğunuz yerlerde elinizde kamera olduğu gerçeğini gizleyemezsiniz, çekmek istediğiniz şeyle karşı karşıya kalabilirsiniz. İnsanlar bazen fotoğraf çekilmeyi çok sever ve hatta çekip çekmeyeceğinizi sorarlar. Fakat çoğunlukla bu anların dışındanızdır ve hızlı hareket etmeniz gerekir. Ben fotoğraflarımda arkaplanı yumuşatmayı ve gözlere netleme yöntemini seçiyorum. İnsan fotoğraflarında da önemli olan budur.
Yukarıdaki fotoğraf Nepal Kagbeni’de çekildi. Annapurna çevresinde orta çağ görünümlü bir köy. Köyün siluetinden iyi bir görünüm elde etmek için bir ambarın üstündeydim ki arkamda bir ses duydum. Fotoğraftaki çocuk sesin nereden geldiğini kontrol etmek için ambarın oradan başını yukarı kaldırdı. Burada elimde kamera yokmuş gibi davranmam çok zordu, aramızdaki etkileşimi yakalamaya karar verdim. Çocuğun yüzünü arka plandan izole edebilmek için hızlıca diyafram ayarımı yaptım ve çocuk ortadan kaybolmadan deklanşöre bastım.
Tapınağın içinde – UNESCO görevi için bu tapınağı fotoğrafladım. İçeride genç bir rahip ve ben vardım. Açık bir kapıdan gelen yanal ışığı ve çocuğu farkettim. Bundan daha iyi bir fırsat olamazdı, ben de kaçırmadım.
Katır Süren Adam – Seyahat sırasında bir katır sürüsüyle karşılaştım. Hızlıca diyafram ayarımı yapıp arka plan ile yüzü ayırdım ve çekimimi yaptım.
Uzaklarda egzotik bölgelerde ve ya kendi içerisinde bulunduğunuz yerlerde bu yöntemleri kullanmak çevredeki insanların fotoğraflarını çekmenizi sağlayacaktır.
Yazı: Rana Şencanlar
Kaynak: http://www.dpreview.com/articles/0710773201/introduction-to-documentary-style-people-photography
Saygı duyulası bir meslek.